Ger ( Vitaminen en Mineralen)

Een complete voeding bevat “genoeg” vitaminen, mineralen en sporenelementen. Ook sporenelementen zijn mineralen, doch ze hoeven slechts in zeer kleine hoeveelheden, “als sporen ”, aanwezig te zijn in de voeding. Voorbeelden hiervan zijn magnesium, ijzer, chloor en zwavel. De mineralen die wel in relatief grote hoeveelheden aanwezig moeten zijn, zijn Calcium (kalk) en Fosfor.

Genoeg en zelfs niet te veel vitaminen geldt voor de olieoplosbare vitaminen A-D-E-K. Een teveel van deze opgenomen vitaminen wordt in het lichaam opgeslagen, vooral in de lever. De vogel heeft dus, als het goed is, steeds een voorraadje waaruit hij kan putten. Daarom hoeven bijvoorbeeld de zaadeters in de winterperiode niet perse elke dag eivoer om die voorraad aan te vullen. Zelf verstrek ik trouwens wel elke dag eivoer en/of universeelvoer aan mijn zaadeters, zij het in geringe mate. Ik wil zelf ook elke dag een compleet menu eten en het lijkt me voor vogels ook niet verkeerd.

Naast de olieoplosbare vitaminen is er het grote aantal in water oplosbare B-vitaminen en vitamine C. Een teveel van deze vitaminen verlaten het lichaam via de urine, het witte deel van de ontlasting. Daardoor wordt er ook geen voorraad opgebouwd. Dat betekent dat deze vitamines elke dag moeten worden aangevuld via de voeding.

De meeste vogels maken, in tegenstelling tot de mens, zelf vitamine C. Er zijn drie uitzonderingen hierop, waarvan ik me alleen nog de roodoorbuulbuul kan herinneren. Daarom moet deze vogel ook fruit eten. Wel wordt extra vitamine C verstrekt in stresssituaties, zoals TT’s. Zaadeters zullen niet gauw een gebrek hebben aan B-vitaminen, behalve dan vitamine B-12. Deze vitamine komt alleen in dierlijk voedsel voor, dus ook in het kippenei.

Een belangrijke bron voor A-D-E-K en vitamine B-12 is het kippenei en natuurlijk commerciele zachtvoeders zoals eivoer en universeelvoer. Groene bladeren, zoals vogelmuur, paardebloem en groentes bevatten veel vitamine A in de vorm van pro-vitamine A. Dit is een voorstadium van vitamine A, dat in het vogellichaam wordt omgezet in de echte vitamine A. Gemiddeld wordt zowat 1/3 van het opgenomen pro-vitamine A in het lichaam omgezet in Vitamine A.

Dit jaar heb ik extra veel groene (blad)groenten aan mijn rode kardinalen verstrekt om zo een mooie en natuurlijke rode kleur te bewerkstelligen. Het is inderdaad een mooi resultaat geworden.

Zaden bevatten veel B-vitaminen en daarom zullen zaadetende vogels niet gauw een gebrek hebben aan B-vitaminen, behalve dan vitamine B-12 die niet in plantaardig voedsel zit. Zaadeters zullen eerder een gebrek aan A-D-E-K hebben indien ze niet of nauwelijks ei, eivoer en/of universeelvoer wordt verstrekt.

Insectenetende vogels hebben al gauw een gebrek aan zowel de olie- als de wateroplosbare vitaminen. Dat komt vooral doordat de commercieel gekweekte voedseldieren daar een tekort aan hebben. Je kunt dat ondervangen door de voedseldieren regelmatig een goede voeding te verstekken die is aangevuld met extra vitaminen en bovendien extra kalk.

In het broedseizoen en in de ruiperiode kan het geen kwaad om de gewone voeding te verrijken met wat extra vitaminen/mineralen. Dat kan via groenvoer, zoals gekiemde zaden en de hierboven genoemde groene (blad)groenten. Ook kunnen we natuurlijk gebruik maken van voedingssupplementen die de handel biedt. Hieronder vind U een kort overzicht van een aantal van deze producten.

In het broedseizoen, en al enkele weken daarvoor, is het goed als de pop een flinke voorraad A-D-E-K kan opbouwen omdat ze die extra nodig heeft voor de te leggen eitjes. Ook moet er dan ruim grit/sepia aanwezig zijn voor de extra kalk die ze dan nodig heeft. Voor zaadeters kun je dat simpel oplossen door extra ei te geven omdat A-D-E-K daarin ruim aanwezig is. Voor de insecteneters moet je dan ook nog een supplement verstrekken waarin veel kalk en fosfor zit.

Er is een kleine selectie gemaakt van enkele vitaminen en mineralen om de producten met elkaar te vergelijken. Zo zijn de vitamines A en B1 zijn onvoldoende aanwezig in voedseldieren en dat geldt ook voor calcium. Daarnaast zijn de aminozuren Lysine en Methionine gegeven. Deze zijn vooral van belang omdat ze vrijwel altijd in onvoldoende mate aanwezig zijn in zaden. Door toevoeging van deze aminozuren wordt de kwaliteit van het aanwezige eiwit in zaden verhoogd.

We moeten ons realiseren dat producten kunnen verouderen en dat de voedingswaarde daardoor achteruit gaat. Dat geldt zowel voor zaden, zachtvoeders, groenten en voedingssupplementen. Met name de vitaminen kunnen kapot gaan en de aanwezige vetten/oliën kunnen verzuren, ranzig worden. Dat gebeurt vooral onder invloed van een te hoge bewaartemperatuur, en te hoge vochtigheid. Ook zuurstof speelt daarbij een rol, doch daar kunnen we weinig tegen doen, behalve kleine verpakkingen kopen. De fabrikant houdt daar ook rekening mee, denk maar aan de vier aparte zakken eivoer in een grote doos Orlux eivoer.

Indien je voedingssupplementen gaat gebruiken denk dan altijd eerst wat je wil bereiken door toevoegingen aan een normaal compleet voer. Vraag je af wat je moet toevoegen om een gewenst effect te bereiken. Denk er ook aan dat je na toevoeging van supplementen een verantwoorde voeding verstrekt. Een overmaat aan sommige vitaminen en mineralen kan schadelijk zijn.

Voorbeeld: “Vroeger” had ik regelmatig contact met Holsheimer om over voeding te praten. Ik heb veel van hem geleerd. Ooit vroeg ik eens aan hem, wat kan ik nog toevoegen aan Aves opfokvoeding? Hij beantwoordde dat een wedervraag, “wat voeg jij nog toe als je benzine getankt hebt?” Precies, zei hij, niets dus, en dat geldt ook voor voeding. Aan een complete voeding hoef je niets meer toe te voegen!

Het is natuurlijk wel zo dat in de broed- en ruiperiode de vogels andere behoeften hebben en daar kun je dan op inspelen met de middelen die er zijn. Maar wees altijd kritisch, je geeft eerder teveel dan te weinig.

Veel extra kalk hoeft niet voor zelfstandige vogels indien ze de beschikking hebben over grit of sepia; daardoor vallen er al veel supplementen af!

Uiteraard dient eivoer wel genoeg kalk en fosfor te bevatten, zodat de jongen daar voldoende van binnen krijgen. De richtlijnen voor de hoeveelheid kalk en fosfor in een droog voer zijn 1 en 0,5 gram per 100 gram voer.

Oudervogels die bijna uitsluitend zaad aan hun jongen voeren, moeten altijd veel grit/sepia ter beschikking hebben. De meeste zaden bevatten namelijk veel te weinig kalk.

De zaadeter kan vooral behoefte hebben aan A-D-E-K. Indien je die niet genoeg via ei of eivoer verstrekt, zou je Forto Perfect, Orlux Omnivit of een ander supplement kunnen verstrekken dat geen te hoge kalk en fosfor bevat;

Supplementen, met een hoog kalk- en fosfor gehalte, toegevoegd aan eivoer, verstoren het kalk en fosfor evenwicht in de reeds evenwichtige voeding;

Biergist is vooral bedoeld om een B-vitaminen “stoot” te geven, bovendien bevat het veel aminozuren. Zo’n B-vitaminen stoot kan bijvoorbeeld tijdens de rui worden gegeven. De aminozuren in biergist kunnen de kwaliteit van het zaadeiwit verhogen;

Forto-Perfect is voor een groot deel een plantaardig product en is om die reden ook compleet wat betreft sporenelementen. Voorkom echter overdosering, omdat de concentraties in dit voedingssupplement erg hoog zijn. Dus eerder “snufjes”, dan lepels verstrekken. Dan blijkt de prijs in de praktijk toch nog mee te vallen.

Om van levend voer een compleet voer te maken, moeten we vooral kalk, vitamine A en de B-vitaminen verstrekken als voeding; Dit is dus een duidelijk voorbeeld waarom je supplementen toevoegt.

In dit geval zou je het best een supplement zonder veel kalk en fosfor kunnen toevoegen, bijvoorbeeld Forto-Perfect, plus wat extra kalk dmv krijt;

Zou je bijvoorbeeld Gistocal geven als voeding, dan wordt de verhouding Kalk/fosfor in het dierlijk voedsel verstoord, omdat het voedseldier liever fosfor opneemt dan kalk. Voeding voor levend voer bevat daarom altijd veel meer kalk dan fosfor;

Voor het bestrooien van dood dierlijk voedsel, bijvoorbeeld uit de diepvries, kun je wel gebruik maken van supplementen met een hoog kalk en fosforgehalte;

Zelf betrooi ik de diepvriespinky’s met Forto-Perfect plus een mengsel van krijt en fosforzure kalk. Die laatste twee heb ik gemengd, zodat de verhouding kalk/fosfor gelijk is aan 2/1.

Alle genoemde producten zijn te verkrijgen bij Moinat

Ger Tummers